މީ 'ކަށިކެޔޮ ރައިޓަރެއް' ނޫނެވެ. ސީޑީ ރައިޓަރެކެވެ.

<< އަންހެނަކު ކަށިކެޔޮ ލިޔަނީ... ކަށިކޭލަކީ ސިއްޙަތަށް ފައިދާހުރި އެއްޗެއް.....

--------------------------------------

މުޅި ނޫނު އަތޮޅަށް މަޝްހޫރު 'ގަޅިކަމުގަ' ދެވަނަ މިސާލެއް ނުވާ ނޫނުއަތޮޅުގެ ރަށެކެވެ. ރަށުގެ ގިނަ މީހުންނަކީ 'ނައިފަރު ދޮހޮއްކޮގެ' ލަވައިގެ އިތުރުން 'މުހައްމަދު ރަފީ ސާހަބުގެ' ލަވަތަކަށް ލޯބިކުރާ ހިތްހެޔޮ ގުޅުން ބަދަހި ބަޔެކެވެ. ދަނޑުވެރިކަމުން ލިބޭ ނަފާގެ މައްޗަށް ބަރޯސާވެގެން ތިބި ތަނަވަސް ރައްޔިތަކު ތިބޭ ރަށެކެވެ. ބައެއް މީހުން ހުސްވަގުތު ލިބޭ ވަރަކުން އެކި ބާވަތް ބާތަގުގެ ތަކެތި ހަދަނީ ކައިރި ރަށްރަށުގެ އިތުރުން މާލެއަށް ވިއްކައިގެން އޭގެ ނަފާ ލިބޭތީއެވެ.

މިގޮތުން އަވެއްޔާއި، ރާހުތާއި، އެކިވައްތަރުގެ އަސާރައާއި، ދިވެހި ހަކުރުގެ އިތުރުން ކަށިކެޔޮ ބޮނޑި އަކީ އެމީހުންނަށް އެންމެ 'ޑިމާންޑް' ބޮޑުކޮށް ވިއްކާލެވޭ ތަކެއްޗެވެ. މި ދެންނެވި ތަކެތީގެ ތެރެއިން އެންމެ 'ޑިމާންޑް' ބޮޑުވެފަ 'މަސައްކަތްބުރައީ' ކަށިކެޔޮ ބޮނޑި ހެދުމަށެވެ.ކަށިކެޔޮ ބޮނޑި ހެދުމަށް ކަށިކެޔޮ ލިޔުމަކީ ވަރަށް 'ކަވި' ގިނަ ވަގުތު ނަގާ ކަމެކެވެ. މިކަމުގައި 'ގަނަ ތެޅެންޖެހޭ ވަރު' އެނގޭނީ މި މަސައްކަތް ކުރާ މީހުންނަށް ތާއެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ވަލުތެރެއިން ދޮންކަށިކެޔޮގަނޑެއްް ހޯދުމެވެ. ކަށިކެޔޮ ލިޔެދޭނެ މީހުން ހޯދުމެވެ. ފުށްގަނޑު ފުރާނަން ބޭނުންކުރާ ހުދުފޮއްޗެވެ. މިހެން ގޮސް ކިތަންމެ ކަމެކެވެ. ޒަމާނީ އާލާތް ތަކުން އޭގެ އެންމެ ފަސޭހަ ގޮތުގައި ބޮނޑިހެދުމަށް ބޭނުން ކުރެވެނީ ހަމަ އެކަނި މިކްސަރ އެވެ. އެއީ ބޮނޑިހެދުމަށް ކަށިކޭލުގެ ފުށްގަނޑުނެގުމަށް ލިޔެފަ ހުރި ކަށިކެޔޮ ހިމުންކޮށް މުގުރުމަށެވެ. މިގޮތަށް މުގުރާ ކަށިކެޔޮ ފުށް ނެގުމަށް، ފުރޭނުމަށް މާބޮޑަށްވެސް ފަސޭހައީއެވެ.

ރަށުގެ މުއްސަނދި މީހެއްގެ ދަރިއަކު ރަށަށް ކޮމްޕިއުޓަރެއް ގެނައެވެ. ރަށުގެ މީހުން ނުދެކޭ މޮޅު އެއްޗަކަށް ވުމުން މީހުން އޭތި ދެކުމަށް ދެއިރު ދެދަޅައަށް އެގެއަށް ޒިޔާރަތްކުރެއެވެ. އަދި މިއިން ކުރެވޭ ބޭނުންތަކާއި، މީގެ ފަސޭހަކަން ގިނަބަޔަކަށް އެނގުމުން ގިނަ ބަޔަކު މީތި ބަލައިގަތީ ވަރަށް އުފަލާއެކުއެވެ. ކޮމްޕިއުޓަރުގެ ލުއިފަސޭހަކަން ލިބުމުން ރަށުގައި ކުރިން އަތުން ލިޔަމުން ދިޔަ ކިތަންމެ ލިޔުންތަކެއް ކޮމްޕިއުޓަރުން ލިޔަމުން ދިޔުމުގެ އިތުރުން ކުދިންގެ ނަންކޮޅުވެސް ހަދަނީ މިދެންނެވި ކޮމްޕިއުޓަރުންނެވެ. ރަށުގެ ޒުވާން ފުރައިގެ ކުއްޖަކު ޖިންނި މޮޔަވެގެން ވެސް ރަނގަޅު ކޮށްދިނީ މި ކޮމްޕިއުޓަރެވެ.

ރަށުގެ ނަންމަޝްހޫރު ފަންޑިތަވެރިން ނާކާމިޔާބުކޮށްލުމަށް ފަހު ކޮމްޕިއުޓަރުން ހެދީ މޮޅު ފަންޑިތައެކެވެ. ތަވީދުގައި ލިޔެފައި އޮތް އިބާރާތް ނުވަތަ ޖިންނި ބިރުގަންނަވާ މޮޅު ޢަޒީމަ ޕްރިންޓް ކުރީވެސް ކޮމްޕިއުޓަރެވެ. "މިއަދުން ފެށިގެން މިސޮރާއި އަވަލަވާގެން އުޅޭ ޖިންނި، މިސޮރުކައިރިއަށް އައުމަކީ މަނާކަމެކެވެ. މި އެންގުމާއި ޚިލާފް ވެއްޖެ ނަމަ 'ޝިފްޓް ޑިލީޓް' ކޮށްލެވޭނެކަންވެސް ތިޔަ ޖިންނި ހަނދާންކުރައްޗެވެ." މި ޢަޒީމަ ލިޔެ ޕްރިންޓްކޮށް އެޅުވި ތަވީދަށް ފަހު، އެސޮރު އެއްކޮށް ރަނގަޅުވީއެވެ. ޖިންނިމެންވެސް 'ޝިފްޓް ޑިލީޓް' ވާކަށް ބޭނުމެއް ނުވާނެތާއެވެ. ޝިފްޓް ޑިލީޓް ކުރާ އެއްވެސް އައިޓަމެއް ރިސައިކްލް ބިންގަ ނީންނަ ފަދައިން، ޝިފްޓް ޑިލީޓް ކުރުމުން، "މަރުވެ ކަށްވަޅު ނުދެކި ނަރަކައަށް ދަނީ" ކަމުގައި ޖިންނި މެންވެސް ގަބޫލު ކުރަނީ ތޯއްޗެކެވެ.

ރަށުގެ ހޮޅުއަށްޓަކީ ދުވަސްވީ މީހުންގެ އިތުރުން ގިނަ ބަޔަކު އެއްވެ ޚިޔާލު ބަދަލުކޮށްލާ ރަށުތެރޭ ހިނގާ އެންމެ 'ހިޓް' ކަންތަކުގެ ވާހަކަ ދައްކާ ތަނެއްގެ އިތުރުން، 'މީހުންގެ މަސްކެއުންތައްވެސް ބާއްވާ' ތަނެކެވެ. ރަށުގެ ދުވަސްވީ އާދަނުބެ އަކީ ކަށިކެޔޮ ބޮނޑި ހެދުމުގައި ހޭބޯ ނާރާ އުޅޭ އެއްކަށި ވީރެއް ފަދަ މީހެކެވެ. ޢިލްމެއް ލިބި ނެތަސް ޙިލްމުގެ ސަބަބުން ތިޔާގި ކަން ލިބި އެކަން ދެމެހެއްޓޭތޯ 'ހިތުން ފަޤީރު' މީހެކެވެ. ހޮޅުއަށްޓަށް ގަވައިދުން ގޮސް 'އަޕްޑޭޓްވާ' މީހެވެ. އެދުވަސްކޮޅު ޗާޓްގެ އެންމެ ކުރީގަ އުޅެނީ ކުރިން 'ލަވަހޮޅި' ޖެހި މީހުންގެ ހިތްތަކަށް ފިނިކަން ގެނެސްދިން ޚަބަރެކެވެ. ކަތީބުމެން ގެއަށް އަލަށް ގެނައި ކޮމްޕިއުޓަރު ސިސްޓަމްގެ މޮޅުވާހަކައެވެ. ކުރީގަ 'އޮޑި ގޯތި' މީހުން ގެނައި ކޮމްޕިއުޓަރަށް ވުރެ މާ މޮޅު ކޮމްޕިއުޓަރެކެވެ. މިއިން ކުރީގަ ޖެހި ސީޑީ ޕްލޭޔަރުތަކުން ޖަހަމުން ދިޔަ ލަވަތައް އެހެން ސީޑީ އަކަށް އަޅާދެއެވެ. ގިނަ ބަޔަކަށް މިކަން ކުރަނީ ކިހިނެއްކަން ނޭނގުނަސް، އެކަން ކުރަނީ މިދެންނެވި ކޮމްޕިއުޓަރު ކަން އެނގެއެވެ.

އާދަނުބެވެސް ހޮޅުއަށީގައި އިން ދުވަހެކެވެ. ޒުވާން ފުރައިގެ ދެކުއްޖަކު އައިސް ދެއްކި ވާހަކައަކުން އާދަންބެގެ ހިތް އުތުރި އެރި އެވެ. ލިބުނު އުފަލަކުންނެވެ. މަސައްކަތަށް އައި ބޮޑު އިންގިލާބަކުންނެވެ. ފަތިހު ގޮވި ކޮވެއްޔާއެކު އާދަނުބެ ވެސް ހޭލިއެވެ. ދޮންކަށިކެޔޮގަނޑުތައް ކަނޑައިގެން ގެންގޮސް ކަތީބުމެން ގޭ ކައިރީ ފަރުބަދައެއްހެން ޖަހާލިއެވެ. ބޮލެއް ކަނދުރާއެއް ބެލުމެއް ނެތި ހިންދެމިލީވެސް އިރުގެ ހޫނުކަން ހަންގަނޑު ރޯފިލާވަރު ކޮށްލީމައެވެ.

އާދަންބެ: "ކަތީބޫ.. ކޮބާ މިގޯތި ދޮން ސޮރު.... ހައްވާނިކޭ ކޮބާ ތަ މަގޭ ދޮންހޯނު..."

ޅަވަރެއްގެ ގެރިއެއްހެން އާދަނުބެ ގޮވާލިއެވެ. ކަތީބުގެ ދޮން އަހައްމަދު ފެނޭތޯ ދެކޮޅަށް ކުރުކާލި ކަނޑާލިއެވެ. ނަސީބަކުން އެސޮރު ބޭރަށް ނިކުމެއްޖެއެވެ. ކައިރިއަށް އައުމަށް އިޝާރާތްކޮށްލުމުން އެސޮރު އައިގޮތަށް އައިސް ފުރަތަމަވެސް ކުރީ ސުވާލެކެވެ.

އަހައްމަދު: "ބަލަގަ އާދަންބޭ.. މީކޮންވަޑާމެއް... މިއޮއްހާ ކަށިކޭލެއް... މިއަދުވެސް ބައްޕައަށް ވެދުމަކަށް ގެނައި އެއްޗެހިތަ މީ..."

ސުވާލުގެ އެއްބައި އަނގައިގަ އޮއްވާ އާދަނު އެސޮރު ކޮނޑަށް އަތްވައްޓާލަމުން ބުންޏެވެ.

އާދަންބެ: "ދޮންދޫންޏާ... މަގޯތި އަހައްމަދާ... ތިޔާ ގެންގުޅޭ ކޮންނަޕޫޓަރަކުން މިހިރެ ފެންނަ ކަށިކެޔޮތައް ލިޔެލާދީބަލަ... އަވަހިއްޔާ އަވަސް ވާނެތާ ދެލޯފުޅާ ރަންކޮޅާ..."

އަހައްމަދު އިތުރަށް ހައިރާން ވުން ނޫން ކަމެއް ނުވިއެވެ.

އަހައްމަދު: "ބަލަގަ އާދަންބޭ ކޮމްޕިއުޓަރުން ތިކަހަލަ ކަމެއް ނުކުރާނެ... ސިޓީއެއް ލިޔެލެވިދާނެ... ލަވަހޮޅިއެއް ވެސް ލިޔެލެވިދާނެ..."

އަހައްމަދަށް ފާޑަކަށް ރޯފިލައިފިއެވެ. އަހައްމަދު ގެންގުޅޭ ކޮމްޕިއުޓަރުގައި ސީޑީ ރައިޓަރެއް އިންނާނެއެވެ. މި ރަށު މީހުން ކިޔާ ގޮތުން އެއީ 'ލަވަ ހޮޅި ލިޔާ ހަރެވެ.' ޔަގީން ކޮށްލުމަށް ބޭ އިޚްތިޔާރުގައި އާދަނުބެ ކުރެން އަހާލެވުނެވެ.

އަހައްމަދު: "ތިޔާ ބުނަނީ..... އޭގަ އިންނަ 'ލަވަ ހޮޅި ލިޔާ ހަރުން' ތީއްޗެހި ލިޔާށޭތަ..؟"

އާދަންބެ: "އާ މަގޯތި ފުތާ... ތިޔާ ބުނާ އެއްޗަކުން ބަސްބުނާ ހިނދަށް މިހިރަ ފަރުބަދަ ތަމާން ކޮށްލަފާނެ... އާދަންބެ މެން ކަހަލަ ނިކަމެތި ފަގީރަކަށް މިވަރުގެ ކަމެއް ކޮށްލާ ދިނަސް ދަރިފުޅު ބައްޕާ ރުޅިއެއް ނުދުރުވާނޭ... ނިމެން ވާއިރަށް އިތުރަށް ދޮޅަހަކަށް (12 ވަރަކަށް) ގަނޑު އަދި ގެންނާނަން...

އާދަންބެ ވީ އުފަލުން އެސޮރު ގަޔާކައިރިކޮށްލާ ވަރަށް ލޯބިން ބުނެލިއެވެ.

އަހައްމަދު: ބަލަގަ އާދަންބޭ... މީ ކަށިކެޔޮ ރައިޓަރެއް ނޫނޭ... މީ ސީޑީ ރައިޓަރެއް... ކަށިކެޔޮ ލިޔަން ހުންނާނެ ލިޔާ ވަޅި...

އަހައްމަދު ގެ ހިނި ގަނޑު ފަޅަފަޅައިގެން ދިޔުމާއެކު ބުނެލިއެވެ.

އާދަންބެގެ ހަތަރު އުދަރެސް ފެނުޖެހުން ކަހަލައެވެ. ކުރާނީ ވަކި ކީއްހެއްޔެވެ. ގޭ މީހުންތައް 'އެލާޓަށް' ގެނެސް މި ކަށިކެޔޮތަށް ލިޔުއްވުން ނޫން އިތުރު ކަމެއް ދެން ނޯންނާނެތާއެވެ. ދިވެހި ބަހަކީވެސް ކެހި ދޭ އެއްޗެކެވެ. އެއީވެސް އޭގެ މާނަ ދިމާ އިދިކޮޅަށް ނަގައިފިނަމައެވެ. 'ރައިޓް' ކުރުމަކީ އިނގިރޭސި ބަހެކެވެ. މާނައަކީ 'ލިޔުމެވެ'. ނަމަވެސް ކަށިކެޔޮ ރައިޓެއް ނުކުރާނެތާއެވެ. ކަށިކެޔޮ ލިޔާނީއެވެ. ޓެކްނޮލޮޖީގެ ސަބަބުންވެސް ކޮޅުކެހި ލިބޭ ފަހަރުތައް އަންނާނެއެވެ.

(ނައިފަރު އަޕްޑޭޓް ނިއުސް ޓީމް) ރހމނ

**(މި ލިޔުމުގައި ބޭނުން ކުރެވިފައިވާ ނަން ތަކަކީ، އަސްލު ނަމެއް ނޫންކަން، ކިޔުންތެރިޔާ ދަންނަހުށިކަމެވެ.)